Schaakpiano (2)

Gisteren kwam ik er achter en nu moet ik toch een nuancering aanbrengen. Ik had het eerder over de schaakpiano van Guido van der Werve. Dat sloot ik af met 'John Cage, eat your heart out', niets vermoedend van het volgende.

Hij heeft het gedaan! Cage raakte bevriend met Marcel Duchamp, bekend van onder andere 'Fountain', de pispot met de handtekening van een onbekende R. Mutt erop. Duchamp was een zeer fanatiek schaker (vrienden spraken erover dat hij zijn schaakpartij nodig had zoals een baby de fles) en was door zijn dagelijkse training en zijn studies van de partijen van schaakmeesters op een semi-professioneel niveau geraakt. Klassieke openingen waren niet aan hem besteed: hij probeerde zichzelf zo weinig mogelijk te herhalen.

In 1968, toen Duchamp aan het einde van zijn leven was, speelden de twee een schaakpartij die onderdeel was van een performance van Cage, genaamd 'Reunion'. Hierbij fungeerde een elektronisch geprepareerd schaakbord als mengpaneel voor de elektronische input die geleverd werd door verschillende musici (vandaar 'reunie'). Bij elke zet werd het kanaal van een artiest aan- of uitgezet. Ze speelden totdat de musici een voor een waren weggegaan. Cage won.

Dat gebeurde overigens niet vaak: Cage, die het spel pas een tijdje daarvoor van Duchamp had geleerd, speelde heel slecht. Duchamp vroeg hem ook veelvuldig of hij ooit wel eens speelde om te winnen. Dat was niet zo. Waarom zou je ook moeten winnen, als Zen-Boeddhist?

Foto boven: v.l.n.r. Cage, Duchamp en diens vrouw Teeny (Alexina); onder: omgekeerde volgorde.