American Gothic / God Bless America

Ik was in Chicago en zag daar dat twee mensen van een schilderij waren weggelopen, hun koffer hadden gepakt en op de Magnificent Mile waren gaan staan. Van waar ik nu achter ben misschien wel het beroemdste Amerikaanse schilderij ooit kon ik niet eens de naam noemen en ook niet van de schilder, maar de beeldversie heette God Bless America en was vervaardigd door J. Seward Johnson jr., die meer beschilderde bronzen beelden maakte, voornamelijk voor in de openbare ruimte.

Het schilderij hangt ook in Chicago en het is (even opzoeken) van Grant Wood. De titel is American Gothic, naar het gotische raampje in het huis op de achtergrond. Misschien is het feit dat daar nu een wolkenkrabber staat juist wel de reden dat voor het beeld de titel veranderd werd. De man is gemodelleerd naar Woods tandarts, de vrouw naar z'n zus. Blijkbaar dus een waar cultuuricoon en veelvuldig geparodieerd: het schilderij veroorzaakte zelfs nog echte rellen bij expositie in 1930, toen inwoners van het dorpje in Iowa, waar het geschilderde huis staat, zich beledigd voelden zo te worden neergezet. Wood liet daarop weten dat het een karikatuur van Amerikanen was en niet van mensen uit Iowa, om hun pijn wat te verzachten (en zich zo de woede van juist heel de VS op de hals te halen, lijkt me, maar goed).

Dit soort beelden blijft hoe dan ook uitkijken, vrees ik: ik zag bij de kantoorboekhandel al kitschbeeldjes van Klimt (hier, hier en hier). 't Is leuk, maar ach. Aan de andere kant (vergeef me de woordspeling): misschien ligt er nog wel een te verkennen veld in de kunst voor een schilder die z'n richting nog moet vinden. De achterkant van schilderijen.

(En wie in dat geval met de achterkant van een Mondriaan komt aanzetten, mag dan uiteraard niet meer meedoen, hè.)

Pratende Piano

Tijdens de blogpauze ontving ik deze grandioze tip.

Eerder had ik het over pianola's, waarvan de eerste modellen kastjes waren met een stuk of zestig uitstekende vingertjes. Die zette je voor je klavier en dan werden in je eentje onspeelbare Beethoven-symfonieën voor je gespeeld. Geavanceerde huiskamermuziek in een tijd zonder radio.

Maar nu dit. Voor het World Venice Forum 2009 ontwierp componist Peter Ablinger een constructie waarvoor een geluidsfile, waarop een kind de Proclamation of the European Environmental Criminal Court voorleest, werd ontleed in 88 frequentiebanden. Voor elke band wordt een pianotoets aangestuurd en de piano brengt op deze manier een menselijke stem voort.

Eindeloze mogelijkheden, want dit plaatst de muzikale handtekening in een heel ander perspectief. Bach speelde op het orgel B-A-C-H, waarbij de B een Bes was en H een B. Dat hoeft dus nu niet meer. We nemen immers twee of drie pianovirtuozen, sluiten ze een maandje op in een oefenruimte en daarna kunnen ze met hun instrument voluit "Johann Sebastian Bach" voortbrengen. We geven ze nog meer tijd en laten ze zinnen, teksten, liederen en toneelstukken spelen. In elke gewenste stem, want op den duur zal er één genie die het principe wel zo'n beetje begrijpt opstaan en zal de piano een virtuoos imitator worden van Jacques Brel en Frank Sinatra, alsook van Ko van Dijk en Bram van der Vlugt.

Aanschouw.

Der Zauberberg

Wat is er zo goed aan deze beroemde vertelling van Thomas Mann? Ik las een tijdje terug gedurende een paar weken de prachtige vertaling van Pé Hawinkels, maar ik kon op zeker punt oprecht niet meer bedenken hoe lang ik er al mee bezig was - misschien is het dus wel het briljante spel met de tijd: niemand (ook Mann niet) lijkt uiteindelijk meer enig besef te hebben van hoe lang de gang van zaken in het verhaal nou al voortduurt.

De middelmatige hoofdpersoon Hans Castorp bezoekt zijn neef Joachim Ziemszen in een sanatorium in Zwitserland en op de eerste pagina wordt aangegeven dat hij van plan is om daar 3 weken te blijven. Door alles schemert dan echter al door dat die termijn ruimschoots overschreden gaat worden - kijk alleen al eens naar de kleine 1000 pagina's die de roman telt. Er wordt een kleine longstoornis bij Castorp gevonden en het draait er op uit dat hij maanden en maanden van huis wegblijft. Maar wat is een maand, waarom de tijd bijhouden?

Mann baseerde zijn hoofdpersoon op zichzelf: hij bezocht ooit zijn vrouw in een vergelijkbaar kuuroord en ook hij kreeg na 3 weken het advies om nog langer te blijven. Hij weigerde. In de roman die uit zijn opgedane indrukken ontstond tekende hij prachtige karakters die zich in en om het sanatorium ophouden en drijft hij de spot met de Bildungsroman: Hans Castorp leert, ontdekt, denkt, maar groeit uit tot, tsja, wat? In een commentaar had Mann het erover dat je het boek eigenlijk twee keer moet lezen. Die aanbeveling moet, wanneer je eens een onduidelijke hoeveelheid tijd hebt, wat mij betreft inderdaad maar ter harte worden genomen.