zondag 4 januari 2009

Chopin op Mallorca

Frédéric Chopin hield niet van de vrouwen: de vrouwen hielden van hem. Het meest duidelijk werd dat toen er iemand in zijn leven kwam die eigenlijk een vroege feministe was. Een vrouw die zich in de 19e eeuw er totaal niet voor schaamde om een broek te dragen, om sigaren te roken en om zich niet bij haar uiterst vrouwelijke voornamen Amandine Lucile Aurore te noemen, maar voor 'George' koos. Voluit noemde zij zich George Sand. Ze zag Chopin piano spelen en ze móest en zou hem voor zich winnen. Chopin daarentegen vroeg zich af of ze wel een vrouw was en verafschuwde haar. Hoe dan ook: hoe meer avances ze maakte, hoe meer die afkeer in een vreemd soort obsessie voor haar veranderde. Na twee jaar hadden ze uiteindelijk een relatie.

Ook rond die tijd was de gezondheid van haar zoon Maurice dusdanig slecht dat haar dokter haar aanbeval met hem een kuurvakantie te gaan houden. Ze besloot naar Mallorca te gaan en bracht Chopin en haar dochter Solange (die later ook nog amoureuze escapades met de componist had) mee. Dat kwam mooi uit, want Chopin stond net op het punt om door een ex van Sand tot een duel te worden uitgedaagd. Dat hij echter ook een opstartende tuberculose onder de leden had werd bijzonder slecht ontvangen door praktisch iedereen met wie ze te maken zouden krijgen: de vakantie werd een hilarische hel en is door Sand opgetekend in Un hiver à Majorque, waarschijnlijk de ergste anti-vakantiebrochure ooit gepubliceerd.

Allereerst mot met de kapitein van het schip naar Mallorca. Die wilde omwille van Chopins tbc niet dat hij (in het boekje van Sand genoemd als 'onze reiziger' of 'onze patiënt') op het matras in de boot ging liggen, verbrandde het ding toen hij dat uiteindelijk toch had gedaan en rekende daarna dubbele vervoerskosten. Vervolgens zat het weer niet mee: drie maanden non-stop regen en een gruwelijke koude plaagden de reizigers, die in een vertrek met dunne muren en geen open haard verbleven. Maar toen daarna 'onze reiziger' ernstig begon te hoesten brak ook nog eens totale onrust uit bij de plaatselijke bevolking, die dachten dat de pest was teruggekeerd op hun eiland. Chopins ziekte werd door het weer en de afwezigheid van apotheken erger en erger, waardoor de huurbaas zo bang werd voor besmetting, dat ze op straat stonden. Via een bevriende Franse ambassadeur kregen ze een nieuw onderkomen - zonder meubilair, dat ze van een Spaanse voortvluchtige in een nabijgelegen klooster konden kopen voor veel te veel geld.

Mallorca goed voor de gezondheid? Misschien was dat eerder zo geweest, maar in de nieuwe kamer was in ieder geval geen frisse lucht: Sand beschrijft een permanente walm van kookvet, peper, knoflook en andere kruiden en ervoer non-stop de alomtegenwoordigheid van gebraden varkensvlees. Stinkende en luidruchtige zwijnen renden overal. De kip die hen op een dag werd voorgezet zat onder de vlooien en de bevolking die steeds vijandiger werd sleet hen voedsel dat wél vers was, maar tegen exorbitant hoge prijzen. In ultieme wanhoop kochten de feministe en de tbc-lijder een stel geiten, waarvan de buren de melk stalen, die het reisgezelschap hoe dan ook zeer zuur smaakte.

Maar goed, 1 lichtpuntje: het zat in ieder geval de creativiteit van Chopin niet in de weg. Hij liet een Pleyelpiano versturen naar Mallorca om verder te kunnen componeren (tegen de prijs van een nieuwe), schreef enkele van z'n mooiste pianowerken en op den duur gingen ze toch maar weer eens op huis aan. Sand en Chopin bleven niet de rest van hun leven bij elkaar en ook het schilderij dat van het paar werd gemaakt door de bevriende schilder Delacroix werd in tweeën gesneden: hij hangt in het Louvre, zij in een kunstgalerij in Kopenhagen.