zaterdag 1 augustus 2009

Prokofievs Toccata

Wat een toccata nou precies is, daar vind ik in de hele geschiedenis van muziek schrijven eigenlijk maar geen duidelijkheid over. Was het in de Barok eerder een vormeloos stuk met veel improvisaties, vanaf de Romantiek werd het eerder een uitgeschreven virtuoze compositie (zoals eigenlijk elk stuk muziek in die tijd) waarin vaak een duidelijk pulserend ritme is te horen. De naam kon dan ook al niet vager: 'toccare' betekent 'aanraken', dat toch het minste zou moeten zijn dat je met je instrument doet (wat dat betreft zou een toccata voor een theremin wel een goed idee zijn). Hoe dan ook vormde voor Sergej Prokofiev zijn opus 11 de start van wat hij zijn 'Motorische Lijn' noemde, die hij twaalf jaar voor zijn dood als de derde van vijf lijnen beschreef die de structuur van zijn oeuvre hadden bepaald. Het stuk is met name interessant omdat het het eerste werk in de muziekgeschiedenis zou zijn dat niet een duidelijke melodie had en eerder een verzameling gebroken akkoorden en repeterende noten was. De componist gaf zelf de première in 1916, waarbij Rachmaninoff, die in het publiek zat en zijn 20 jaar jongere collega musicus steeds argwanender in de gaten was gaan houden, lijkbleek moet zijn weggetrokken.

Hier een versie van dit indrukwekkende stuk.