donderdag 15 januari 2009

Heen en Terug

Hin und Zurück is een heel korte opera: het duurt ongeveer een kwartier om 'm op te voeren. Het werk, uit 1927, is geschreven door de geweldige componist Paul Hindemith (uitspraak: 'Hiendemiet', Duitse niet-liefhebbers zeggen 'Hin damit'). Vanwege de kleinschaligheid staat het eigenlijk bekend als een kameropera.

Het werk is interessant om de volgende reden: de opera vormt een palindroom in zowel tekst en handeling als muziek. Het verhaal is dat Robert vroeger dan normaal thuiskomt en zijn vrouw Helene omhelst. Dan bezorgt echter het dienstmeisje een brief van haar minnaar. De getrouwden maken ruzie, hij schiet haar dood, zij wordt door een professor en hulpje bestudeerd en doodbevonden, waarna de twee haar afvoeren en hij in wanhoop uit het raam springt. Maar dan verschijnt als deus ex machina de Wijze, die filosofeert dat 'van boven' gezien het niet uitmaakt of een mens eerst geboren wordt en dan sterft, of andersom. Hij laat daarom de tijd achteruit lopen: zangers zingen hun melodie en hun tekst achterstevoren. En dus springt hij weer vanaf buiten de kamer in, de professor en zijn hulpje brengen Helene terug, hij schiet de kogel terug in zijn pistool en haar daarmee levend, en ze leven nog lang, gelukkig en achterstevoren. Dat, en dove tante Emma die de hele opera op de achtergrond zat en geen noot heeft gezongen, de hele tijd heeft zitten breien en het begin van de opera vormde door te niezen, doet dat laatste als afsluiter ook nog even omgekeerd. 'Ptschuhhh-Ha!'