woensdag 15 april 2009

Peer Gynt

Het verhaal van Peer Gynt kwam voort uit de volksvertellingen in de Noorse bergen en werd in een poëtisch vers opgetekend door Henrik Ibsen, een van Noorwegens beroemdste dichters en toneelschrijvers. Het werd zo populair dat hem om een toneelversie gevraagd werd. Ibsen kon zich niet voorstellen dat het publiek zo lang naar zijn teksten kon luisteren en vroeg de vijftien jaar jongere Edvard Grieg, ook in zijn tijd al een veelgeprezen componist, om er muziek bij te schrijven. Ook met alle coupures die Ibsen maakte werd het een ongelooflijk karwei en Grieg schreef met veel complicerende instructies van Ibsen ruim twee uur muziek, die tegenwoordig alleen nog maar in de twee door de componist samengestelde suites terugkomt. Daar staat de (inmiddels overbekende) muziek niet in de volgorde zoals het in het toneelstuk terugkomt en dat verwart het beeld dat je zou kunnen krijgen van het verhaal. Vandaag dus eens heel erg grofweg het verhaal, zonder gehoor te geven aan alle belangrijke thema's, maar zodat je wel weet in welke volgorde de muziek voorbijkomt.

Peer Gynt, opschepper en egoïst, rooft na een ruzie met zijn moeder het rijke meisje Ingrid die op het punt staat om te trouwen, waarop de bruid haar klaagzang doet. Peer wordt verbannen, vlucht de bergen in en ontmoet in een droom, in de hal van de bergkoning, de trollen, die hem aanrekenen dat hij hun prinses zwanger zou hebben gemaakt. Als hij, weer wakker, vervolgens het boerenmeisje Solveig, dat eerder met hem kennismaakte, samen met de trollenprinses aantreft, en Solveig te kennen geeft dat ze altijd bij hem wil zijn, vlucht hij wederom weg. Na de dood van moeder Aase kiest Peer ervoor om ver van zijn vaderland vandaan te gaan. Na een verderfelijk bestaan als handelaar te hebben geleid belandt hij in Egypte. In de woestijn (dus niet, zoals altijd wordt gezegd, boven de fjorden) komt de zon op en ontmoet hij in een bedoeïenenkamp buikdanseres Anitra, die hem verleidt en vervolgens van hem vlucht. Na terug te zijn gekomen in Noorwegen door hier na een schipbreuk aan te spoelen weet hij nog steeds niet of hij nu in de hel of in de hemel hoort en wat hij zou moeten doen om in een van beiden terecht te komen. Maar dan leert hij dat Solveig al die tijd daadwerkelijk op hem heeft gewacht en begraaft hij zijn gezicht in haar schoot, waarna het onduidelijk is of hij sterft of niet.

De première kwam er in 1876 - in een Oslo, dat toen nog Christiania heette. Het werd een grote Noorse productie, met een aankondigingsposter ontworpen door die andere bekende landgenoot - Edvard Munch.