Rach 3

Gisteravond zat Freddy Kempf in het Concertgebouw met het Brabants Orkest onder leiding van Alan Buribayev heel erg goed Rachmaninoffs Derde Pianoconcert uit te voeren. Op 1 moment nagenoeg tot tranen toe geroerd: dit zijn de uitvoeringen waar het wat mij betreft om gaat. Eindelijk geen overdreven vertoon van virtuositeit, maar een grandioze combinatie van ingehouden spel en oprechte gepassioneerdheid. Eindelijk geen afgeraffel van muzikale frasen, maar juist lang uitgerekte passages die geen moment verveelden. Eindelijk niet een uitvoering waarbij het orkest vaak genoeg ondergeschikt is, maar eentje waarbij nu eens al die voortreffelijke extra lijnen boven die van de piano uitstijgen en er een gebalanceerd geheel van maken.

Het berucht moeilijkste pianoconcert ter wereld was voor Rachmaninoff zijn visitekaartje toen de goede man in 1909 naar de Verenigde Staten vertrok voor een concerttour. Hij droeg het werk op aan meesterpianist Józef Hoffman (de uitvinder van de pneumatische schokdemper), die het werk nooit speelde omdat hij er niets om gaf. De pianist werd door Rachmaninoff als superieur aan hemzelf gezien: toen hem gevraagd werd wie hij de beste pianist van dat moment vond, moet hij hebben geantwoord: 'Nou, je hebt Józef Hoffman.' Na een pauze voegde hij toe: 'En daarna heb je mij natuurlijk.'

De compositie van het concert verliep vlekkeloos: het stuk zou zichzelf hebben geschreven volgens de componist. Hoe gevreesd het concert nu ook om z'n moeilijkheid is: Rachmaninoff vond het net iets beter te doen dan z'n Tweede - het zou iets makkelijker 'onder de hand vallen'. De première in Amerika kwam met hemzelf als solist, nadat hij het stuk op de boot naar de VS nog had zitten instuderen op een stil toetsenbord. De tweede keer was ook met hem, en met het orkest onder leiding van Mahler, in New York. Een uitvoering waar Rachmaninoff nog jaren later met het grootste genoegen op terugkeek vanwege de solide aanpak van Mahler: ook hij was van de overtuiging dat het orkest niet zo maar een begeleiding moest vormen, maar een volwaardige partner van de solist. Kijk, aan dat soort mensen heb je wat.

Hier het concert, met Vladimir Horowitz.